Το «τέλος» της ανθρωπότητας λόγω μιας ηλιακής καταιγίδας μπορεί να μοιάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας, όμως οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και τονίζουν πως πρέπει να ληφθούν γρήγορα μέτρα.
Αφορμή για το φαινόμενο που απασχολεί έντονα την επιστημονική κοινότητα, αποτελεί νέα έρευνα που παρουσιάστηκε στο συνέδριο επικοινωνίας δεδομένων SIGCOMM 2021, που διοργάνωσε η ACM (Σύλλογος Μηχανημάτων Υπολογισμού).
Η επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Sangeetha Abdu Jyothi που υπογράφει την μελέτη - η οποία δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη σε επιστημονικό περιοδικό- τονίζει πως μια σοβαρή ηλιακή καταιγίδα μπορεί να αποκόψει από το διαδίκτυο, μεγάλα τμήματα της κοινωνίας για εβδομάδες ή και μήνες.
Μιλώντας στο περιοδικό «WIRED» επισημαίνει πως «αυτό που με έκανε να το σκεφτώ αυτό, είναι το γεγονός ότι με την πανδημία είδαμε πόσο απροετοίμαστος ήταν ο κόσμος. Δεν υπήρχε πρωτόκολλο για την αποτελεσματική αντιμετώπισή της, και το ίδιο συμβαίνει και με την ανθεκτικότητα του διαδικτύου».
Ταυτόχρονα, προσθέτει ότι «η υποδομή μας δεν είναι προετοιμασμένη για ένα ηλιακό γεγονός μεγάλης κλίμακας».
Σύμφωνα με την Sangeetha Abdu Jyothi, οι ακραίες ηλιακές καταιγίδες μπορεί να είναι σπάνιες, όμως η πιθανότητα ενός ακραίου διαστημικού καιρού που επηρεάζει άμεσα τη Γη είναι μεταξύ 1,6% και 12% ανά δεκαετία.
Μάλιστα, το 1859 σημειώθηκε το «Επεισόδιο του Κάρινγκτον», το οποίο δημιούργησε μια πολύ σοβαρή γεωμαγνητική διαταραχή στη Γη με αποτέλεσμα να τυλιχτούν στις φλόγες τηλεγραφικά καλώδια.
Ακόμη, το σέλας μπορεί να είναι ορατό κοντά στους πόλους του πλανήτη, όμως τότε ήταν ορατό μέχρι την Κολομβία.
Τρωτά σημεία στον ανθρώπινο πολιτισμό
Η καθηγήτρια Sangeetha Abdu Jyothi υπογραμμίζει πως στην έρευνα που έκανε, προσπάθησε να εντοπίσει τα τρωτά σημεία που υπάρχουν στον ανθρώπινο πολιτισμό, ο οποίος πλέον είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την χρήση του διαδικτύου.
Αρχικά, τονίζει πως οι τοπικές και περιφερειακές συνδέσεις διαδικτύου διατρέχουν χαμηλό κίνδυνο να υποστούν ζημιές, επειδή τα καλώδια οπτικών ινών δεν επηρεάζονται από τα γεωμαγνητικά ρεύματα.
Παρόλα αυτά, δεν ισχύει το ίδιο για τα μεγάλα υποθαλάσσια καλώδια διαδικτύου που συνδέουν ηπείρους, γιατί είναι εξοπλισμένα με επαναλήπτες για την ενίσχυση του οπτικού σήματος, οι οποίοι απέχουν μεταξύ τους από 50 έως 150 χιλιόμετρα.
Οι συγκεκριμένοι επαναλήπτες λοιπόν, είναι ευάλωτοι στα γεωμαγνητικά ρεύματα, με αποτέλεσμα ολόκληρα καλώδια να μπορούν να καταστούν άχρηστα αν έστω και ένας επαναλήπτης τεθεί εκτός λειτουργίας. Έτσι, εάν αρκετά υποθαλάσσια καλώδια αποτύχουν σε μια συγκεκριμένη περιοχή, τότε ολόκληρες ήπειροι θα μπορούσαν να αποκοπούν η μία από την άλλη.
Επίσης, η Abdu Jyothi επισημαίνει πως τα κράτη σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη (πχ.ΗΠΑ) διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τον ηλιακό καιρό, ενώ σε περίπτωση καταστροφικής γεωμαγνητικής καταιγίδας, είναι πιο πιθανό να αποκοπούν πρώτα από το δίκτυο.
Παράλληλα, αναφέρει πως ενδέχεται να υπάρξουν μεγάλης κλίμακας διακοπές του διαδικτύου που θα διαρκέσουν εβδομάδες ή μήνες και τονίζει ότι εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να χάσουν τα προς το ζην.
«Ο οικονομικός αντίκτυπος μιας διακοπής του Διαδικτύου για μια ημέρα στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια… Τι θα συμβεί αν το δίκτυο παραμείνει μη λειτουργικό για ημέρες ή ακόμη και μήνες;», διερωτάται χαρακτηριστικά στη μελέτη.
13 ώρες προετοιμασίας
Η επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, μεταξύ άλλων, ξεκαθαρίζει στη μελέτη της, ότι οι διαχειριστές του δικτύου πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους την απειλή των ακραίων ηλιακών καιρικών φαινομένων.
Η τοποθέτηση περισσότερων καλωδίων σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη είναι μια καλή αρχή, σύμφωνα με την ίδια, ενώ χρειάζεται η ανάπτυξη δοκιμών ανθεκτικότητας που εστιάζουν στις επιπτώσεις των αποτυχιών του δικτύου μεγάλης κλίμακας.
Σύμφωνα με την ίδια, «όταν έρθει η επόμενη μεγάλη ηλιακή καταιγίδα, οι άνθρωποι στη Γη θα έχουν περίπου 13 ώρες για να προετοιμαστούν για την άφιξή της».
Τι είναι η ηλιακή καταιγίδα
Η ηλιακή καταιγίδα είναι αστρονομικό φαινόμενο προερχόμενο από τον Ήλιο. Πρόκειται για κύμα φορτισμένων ηλιακών σωματιδίων (κοσμικών ακτίνων), τα οποία όπως βγήκαν από την κορόνα του Ήλιου εξερράγησαν και επιταχύνθηκαν λόγω μίας ή περισσότερων ηλιακών εκλάμψεων.
Τα σωματίδια βρίσκονται εκεί υπό μορφή πλάσματος και μπορούν να επιταχυνθούν ακόμη με το ξέσπασμα μιας στεμματικής εκπομπής μάζας (coronal mass ejection), ένα σύννεφο αποτελούμενο κυρίως από ηλεκτρόνια.
Όταν το κύμα από τις εκρήξεις έρθει κοντά στη Γη, η σχέση με την οποία αλληλεπιδρούν τα μαγνητικά πεδία τους με αυτά της Γης, καθορίζει τι θα συμβεί ανάλογα με το μέγεθος της ισχύς τους και από το κατά πόσο είναι ευθυγραμμισμένα με τα γήινα.
Μάλιστα, πρόσφατη έρευνα της NASA, που δημοσιεύτηκε στις 23 Μαϊου 2016 στο Nature Geoscience, έδειξε ότι οι ηλιακές καταιγίδες ήταν πιθανό να αποτέλεσαν την αρχή για τη δημιουργία ζωής στη Γη πριν από τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια.
